DEFINICJA
to śródlądowy zbiornik wodny wypełniający naturalne zagłębienie (misę jeziorną), w którym gromadzą się wody powierzchniowe a zasilanie przewyższa straty wody powstałe wskutek parowania lub odpływu.
Większość jezior występuje na obszarach zajmowanych niegdyś przez lodowiec. Jeziora tworzyły się wskutek wypełniającej doliny wody z topniejącego lodowca.
Powstawanie mis jeziornych związane jest przede wszystkim z procesami geologicznymi.
Natomiast zasilanie uzależnione jest w głównej mierze od warunków klimatycznych.
Jezioro różni się od stawu występowaniem strefy afotycznej, w której nie zachodzi fotosynteza ze względu na brak światła.
MORFOMETRIA JEZIORA
Morfometria jeziora
- położenie jeziora – określają współrzędne geograficzne ustalonego w przybliżeniu środka jeziora
- wysokość zwierciadła wody– wysokość nad poziomem morza
- powierzchnia jeziora– określa ją miejsce zetknięcia wody z lądem, które wyznacza średni poziom wody ustalony z długiej obserwacji, jest to średnia wartość izobaty 0
- długość jeziora – pomiar dokonany wzdłuż jego osi. Jeśli jezioro ma rozwiniętą linię brzegową to długość mierzy się wzdłuż linii łamanej, która nie wychodzi poza obręb zbiornika.
- szerokość maksymalna – szerokość mierzona w najszerszym miejscu, prostopadle do długości
- szerokość średnia – średnia wartość z kilku pomiarów szerokości lub iloraz powierzchni jeziora przez jego długość
- wskaźnik wydłużenia jeziora– parametr ten daje pogląd na kształt powierzchni jeziora. Im większa jest jego wartość tym jezioro ma bardziej wydłużony kształt.
- długość linii brzegowej jeziora– jest to długość brzegu mierzona wzdłuż izobaty 0 m (wzdłuż linii brzegu).
- rozwinięcie linii brzegowej– określa stosunek długości linii brzegowej do obwodu koła o powierzchni równej powierzchni jeziora.
STREFY JEZIORA
Strefy jeziora
- Strefa litoralna (litoral) – strefa wody płytkiej, prześwietlonej do samego dna. Jest to najbardziej zmienne ze środowisk jeziornych. Płytsza część litoralu podlega również bezpośrednim wpływom lądu.
- Strefa pelagiczna zwana również strefą nerytyczną – strefa wody otwartej. Nie styka się z brzegami ani z dnem zbiornika.
- Strefa profundalna – strefa wody głębokiej stykającej się z dnem i znajdującej się poza zasięgiem promieniowania słonecznego, w związku z dużym nagromadzeniem szczątków organicznych poddana wahaniom stężenia tlenu, a nawet okresowym i krótkotrwałych całkowitym deficytom tlenowym.
- Strefa denna (bental) – jest to warstwa osadów i mułów wyściełających dno jeziora (największe utrapienie niedoświadczonych nurków).
STRATYFIKACJA TERMICZNA WODY
Stratyfikacja termiczna wody w jeziorze zimą i latem
To nic innego jak układ warstw wody różniącej się temperaturą w jeziorze.
Woda zmagazynowana w zbiornikach o znacznej głębokości ma poziome uwarstwienie termiczne.
Temperatura wody obniża się wraz z głębokością i tworzy trzy warstwy:
- epilimnion – górna warstwa – znajdująca się pod wpływem wiatru i z związku z tym mieszana, o dość wyrównanej temperaturze
- metalimnion – warstwa przejściowa, znajduje się w niej termoklina*
- hypolimnion – dolna warstwa
* termoklina – warstwa wody, w której następuje bardzo szybka zmiana jej temperatury
W polskich jeziorach występuje w lecie najczęściej na głębokości 7-8 m, jednakże późną wiosną przy szybkim wzroście temperatury powietrza może wystąpić nawet na głębokości poniżej 1 m.
